Mijnheer Frank Vandenbroucke, Vice-Eersteminister en Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
Mijnheer de Minister,
Betreft: situatie van het gezondheidspersoneel
U bent getuige geweest van de moeilijkheden waarmee gezondheidswerkers de afgelopen maanden te kampen hebben gehad. Het ongenoegen dat in 2019 al werd geuit, is sterk toegenomen door de druk die op de sector wordt gelegd door de manier waarop de pandemie beheerd wordt.
We hadden allemaal gehoopt dat het Sociaal Akkoord van 2020 en het Zorgpersoneelsfonds de vicieuze cirkel zou hebben doorbroken door de werkbaarheid van deze beroepen te verbeteren (werknemers in de sector houden), en de aantrekkelijkheid voor jongeren en volwassenen te vergroten. Het is met dit in gedachte dat de vakbondsorganisaties al maanden hard hebben gewerkt.
Vandaag moeten we vaststellen dat andere spelers standpunten blijven innemen die de geleverde inspanningen en budgetten ondermijnen.
En dus vonden sommigen het nodig afbreuk te doen aan het nieuwe loonmodel door te stellen dat het niet zou beantwoorden aan de noodzaak om het beroep van zorgverlener op te waarderen. Nochtans levert het budget aanzienlijke loonsverhogingen op voor een groot deel van de werknemers.
Het personeelstekort is zowel te wijten aan de aantrekkelijkheid van het beroep als het feit dat werknemers kiezen voor een deeltijdse job of een andere sector (indien het niet aan arbeidsongeschiktheid te wijten is). Dit tekort treft nu al de basisnormen en verhindert de aanwerving van bijkomend personeel in het kader van het Zorgpersoneelsfonds. De terughoudendheid van sommige managers van verpleegafdelingen om creatief te zijn bij het aanwerven van ondersteunend personeel, belemmert regelmatig de doelstellingen van het Fonds optimaal te behalen.
We zijn van mening de multidisciplinariteit (nog meer dan in het verleden) oplossingen moet bieden om de werklast te verminderen en kwalitatieve zorg te garanderen. Er moet ook prioriteit worden gegeven aan het aanmoedigen van deeltijdse medewerkers om hun arbeidsprestaties uit te breiden en tegelijkertijd toch tegemoet te komen aan de nood om werk en privé op elkaar af te stemmen.
Wij stellen vast dat de werkgeversfederaties zich allesbehalve bewust zijn van de huidige uitdagingen. Zij hebben onderhandelingsposities ingenomen die volledig bepaald worden door de financiële situatie van de instellingen. We hebben dus bepaalde collectieve arbeidsovereenkomsten moeten ondertekenen (die al sinds 2017 aanslepen) die clausules bevatten die contraproductief zijn of die te beperkt zijn om een echte impact te hebben op al deze problemen. Wij zijn laat begonnen met de onderhandelingen over de toewijzing van de 100 miljoen euro die door het sociaal akkoord van 2020 werd toegewezen om de arbeidsomstandigheden van al het personeel binnen de Federale gezondheidszorg te verbeteren.
Voor de begroting 2021 hebben we ingestemd om deze op een middellange termijn te investeren in de arbeidsomstandigheden en in de opleiding van toekomstige collega’s. Vanaf januari 2022 moet er een akkoord bereikt worden in de privésector en starten de onderhandelingen voor de overheidsdiensten.
Via de pers hebben wij vernomen dat u, na maandenlange stilte en zonder op onze technische voorstellen te hebben gereageerd, hebt besloten 43 miljoen euro uit te trekken voor premies voor gespecialiseerde verpleegkundigen. In deze fase kunnen wij niet bevestigen dat deze maatregel, zoals door u besloten, het loonmodel niet in gevaar zal brengen. Maar wat nog erger is: uw kabinet kondigt aan dat een deel van dit budget afkomstig is van de 100 miljoen euro die gereserveerd is voor de verbetering van de arbeidsomstandigheden van al het personeel.
Tijdens een vergadering van de werkgroep « aantrekkelijkheid van het zorgberoep » (die pas na drie maanden midden in de crisis werd bijeengeroepen) deelt uw kabinet ons mee dat het van plan is beslag te leggen op de rest van de 100 miljoen euro voor de conclusies van deze werkgroep. Het personeel zou dus zelf de verbetering van hun arbeidsvoorwaarden (overeengekomen in het Sociaal Akkoord), moeten laten vallen om een actieplan ter bestrijding van het personeelstekort in de zorg te financieren.
Tegelijkertijd werkt een intergouvernementele « task force voor de opleiding van verpleegkundigen », waarvan de vakbonden zijn uitgesloten, met man en macht aan een nieuw professioneel model dat gericht is op de vermastering van het beroep en de uitsluiting van de niveau 5 opleidingen. Op die manier worden deze verpleegkundigen tot een ondersteunende rol gedegradeerd. In dit stadium geloven wij niet dat de minister van Volksgezondheid bereid is het risico te nemen een dergelijke tsunami teweeg te brengen in vele gezondheidseenheden en –diensten. Dit zou namelijk leiden tot nog grotere personeelstekorten en een bedreiging van de continuïteit van de zorg. Ook als er een zodanig groot budget zou zijn om een dergelijk project uit te voeren, lijkt het ons nuttig deze toe te wijzen aan de verbetering van de omkaderingsnormen binnen alle soorten diensten.
Deze laatste ontwikkelingen voelen denigrerend aan. Het gebrek aan rekening houden met hen, de stigmatisering, enz. die het verplegend personeel ervaren heeft door uw beslissing een beroepsverbod uit te vaardigen voor niet-gevaccineerde gezondheidswerkers, zijn alleen maar verergerd.
Deze aankondiging heeft een compleet averechts effect gehad. Deze heeft alleen maar gezorgd voor een groeiende kloof onder het personeel en heeft de vaccinweigeraars (een extreme minderheid) verenigd met de tegenstanders van de verplichte vaccinatie van het zorgpersoneel.
Bovendien werd het totaal ontbreken van overleg met de sectorale vakbonden als minachting van uw kant ervaren.
Tenslotte kunnen wij alleen maar herhalen dat u een enorm risico neemt door « erop te wedden dat de weigeraars zich zullen laten vaccineren uit vrees hun baan te verliezen » (sic). Het idee van een volledig vaccinatieschema doet vermoeden dat het aantal weigeringen zal toenemen naarmate het aantal opgelegde herhalingsdosissen toeneemt. Het systeem kan de uitsluiting van zelfs maar 5% van het reeds overbelaste personeel niet aan.
Wij vragen u ten stelligste deze verschillende elementen in overweging te nemen. Wij blijven beschikbaar om samen een strategie proberen uit te stippelen die gebaseerd is op noodmaatregelen en perspectieven op middellange en lange termijn. Om dit werk voort te zetten moeten we er wel op kunnen rekenen dat het wetsvoorstel in zijn huidige vorm wordt ingetrokken en dat er een apart budget komt voor een houdbaarheids- en aantrekkelijkheidsplan van verpleegkundigen, waarbij het budget van 100 miljoen euro voor overleg over de arbeidsvoorwaarden van alle personeelsleden buiten beschouwing wordt gelaten.
Bij gebreke van, wat we hopen, een positieve reactie op deze brief, zullen wij andere maatregelen moeten overwegen.
Gelieve, Mijnheer de Minister, de verzekering van onze bijzondere hoogachting te aanvaarden.
Nathalie LIONNET, Federaal Secretaris, SETCA
Yves HELLENDORFF, Nationaal Secretaris, CNE
Eric DUBOIS, Nationaal Secretaris, ACLVB-CGSLB
Muriel DI MARTINELLI, Federaal Secretaris, CGSP-ACOD
Jan MORTIER, Coördinator openbare zorg, ACV Openbare Diensten
Brigitte COLIN, Nationaal Voorzitster a.i., SLFP-VSOA